Büyük bölümü Avrupa ülkelerinden uluslararası yatırımcıların son yıllarda Türkiye’ye yönelik doğrudan sermaye yatırımlarında düşüş ve büyük bölümü yine bu ülkelere olmak üzere Türklerin doğrudan yatırım için dışarıya sermaye göçünde artış şeklindeki trend, 2023’te de devam etti.
Türklerin geçen yıla kadar en çok yatırım yaptığı ülke olan Hollanda’nın yerini bu yıl ABD aldı. Merkez Bankası’nın ödemeler dengesi istatistiklerinde yer alan akım verilere göre bu yol ocak-temmuz döneminde doğrudan yatırımlar cephesinde 2 milyar 991 milyon dolarlık bir yabancı sermaye girişi gerçekleşti. Söz konusu girişler geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 27,9 altında kaldı.
NET YABANCI SERMAYE YATIRIMI GİRİŞİ 2 MİLYAR 828 MİLYON DOLAR
Dünya gazetesinden Naki Bakır’ın haberine göre bu yıl ilk yedi ayda, 163 milyon dolarlık tasfiye düşülünce net doğrudan yabancı sermaye yatırımı girişi 2 milyar 828 milyon dolar oldu ve bu tutar geçen yıla göre yüzde 22,2 azaldı. Bu dönemde yabancıların Türkiye’deki grup şirketlerine kullandırdığı kredi ve ödemeler de 415 milyon dolar oldu. Böylece yedi ayda, (yabancılara konut satışından elde edilen döviz geliri hariç tutulursa) toplam net doğrudan yabancı sermaye yatırımı girişi 3 milyar 243 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemindekinden yüzde 17 daha düşük gerçekleşti.
Aynı dönemde Türklerin doğrudan yatırım için yurt dışına çıkardığı sermaye 2 milyar 801 milyon, tasfiyeler düşüldükten sonra bunun neti 2 milyar 696 milyon ve yurt dışı grup firmalara kredi ve ödemeler 420 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece doğrudan yatırımlar dolayısıyla yedi ayda yurt dışına götürülen toplam Türk sermayesi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,1 artışla 3 milyar 116 milyon dolara ulaştı.
Yılın tümünde 5 milyar doları aşması beklenen söz konusu tutar, yeni tesisler kurarak ya da kurulu tesisleri geliştirerek, üretim ve ihracat yaparak, istihdam yaratarak katma değer yaratacak önemli bir kaynağın yurt içi yerine yurt dışını tercih ettiği anlamına geliyor.
ABD’YE 727 MİLYON DOĞRUDAN YATIRIM
Türk sermayesi, bu yıl ilk yedi ayda en fazla doğrudan yatırımı 722 milyon dolarla ABD’ye gerçekleştirdi. Yatırım tutarında bu ülkeyi 546 milyon dolarla bu yıla kadar Türk sermaye göçünde birinci adres olan Hollanda ve 275 milyon dolarla İngiltere izledi.
BAE 221 milyon, Almanya 156 milyon, Portekiz 114 milyon, Yunanistan 110 milyon, İsviçre 77 milyon, İspanya 50 milyon ve Portekiz 36 milyon dolarla bu yıl yedi ayda en çok yatırım yapılan ilk on ülke arasında yer aldı. Ancak Hollanda, yıllar itibarıyla kümülatif bazda en fazla yatırım yapılan ülke konumunu koruyor. 2002-2022 döneminde Türklerin yurt dışına yaptığı toplam 59 milyar 934 milyon dolarlık doğrudan yatırımın 17 milyar 907 milyon dolarla tek başına yüzde 30’unun bu ülkeye gerçekleştiği dikkati çekiyor.
Bu dönemde gerçekleşen toplam yatırımda ABD 9 milyar 673 milyon dolarla ikinci, Azerbaycan 6 milyar 778 milyon dolarla üçüncü sırada yer alıyor. Daha sonra 3 milyar 605 milyon dolarla İngiltere, 3 milyar 493 milyon dolarla Almanya, 1 milyar 427 milyon dolarla Lüksemburg, 1 milyar 360 milyon dolarla İsviçre, 1 milyar 329 milyon dolarla Malta, 1 milyar 295 milyon dolarla BAE ve 1 milyar 112 milyon dolarla Rusya geliyor.
7 AYDA DÖVİZ GİRİŞİ GEÇEN YILA GÖRE DÜŞTÜ
Bu arada, karşılığında vatandaşlık verilmesinin de etkisiyle son yıllarda hızlı artış gösteren ve daha çok Rusya ve Orta Doğu ülkeleri vatandaşları tarafından olmak üzere yabancıların Türkiye’de gayrimenkul satın alımı için getirdikleri döviz girişleri de düşüşe geçti. Bu kapsamda ilk yedi ayda gerçekleşen döviz girişi 2 milyar 387 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 36,7 altında kaldı.
Türkiye’de tesis kurma ya da edinme yoluyla üretim ve ihracat yaparak, istihdam yaratarak, teknoloji transfer ederek ülke ekonomisine sürekli katkı yapan doğrudan sermaye yatırımlarının aksine, katkısı satın alma için döviz getirme şeklinde bir seferlik olan gayrimenkul alımları da dahil edildiğinde yabancıların yedi ayda getirdiği toplam sermaye, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26,7 düşüşle 5 milyar 630 milyon dolar oldu.
Türklerin yurt dışına aktarımları, yabancıların gayrimenkul de dahil Türkiye’ye doğrudan yatırım girişlerinden düşüldüğünde, yedi ayda bu alanda Türkiye ekonomisine net döviz girişi 2 milyar 514 milyon dolar oldu. Bu da yaklaşık olarak gelen toplam kaynağın gayrimenkul kısmına denk geliyor. Buna göre, 42,3 milyar dolarlık cari işlemler açığı verilen ocak-temmuz döneminde, yabancıya gayrimenkul satış gelirleri hariç tutulduğunda, doğrudan yatırımlar cephesinden gelen net katkı ise sadece 127 milyon dolar düzeyinde bulunuyor.
patronlardunyasi.com
